Bij de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een persoon die zijn testament wil opmaken (de testateur) is een grote rol weggelegd voor de notaris. Op hem rust de plicht om te beoordelen of de testateur voldoende in staat is zijn wil te bepalen en dus om een uiterste wil te maken. Er zijn een aantal contactmomenten voor het passeren (bekrachtigen) van het testament waarop de notaris zich hiervan kan vergewissen. Het eerste moment is het eerste contact met het notariskantoor. Van belang kan zijn door wie de afspraak is gemaakt. Heeft degene die in het uiteindelijke testament bevoordeeld wordt de afspraak gemaakt, dan kan dat voor de notaris een aanwijzing zijn dat op de testateur (wellicht ongeoorloofde) druk is uitgeoefend.

Het tweede moment is het daadwerkelijke eerste contact met de notaris. In een bespreking met de testateur zal de notaris overtuigd moeten raken dat de testateur een duidelijk beeld voor ogen staat van wat hij wil beschikken en waarom. Na dit gesprek stelt de notaris een concept op van het testament en stuurt dit naar de testateur. Dit is het derde contactmoment. Van belang is of de testateur zelf opbelt en de noodzakelijke wijzigingen/verbeteringen doorgeeft, of dat dit door een derde wordt gedaan. Gebeurt dit door een derde, met name degene die in het testament bevoordeeld wordt, dan zal dit door de notaris in het dossier aangetekend worden. Het laatste moment waarop de notaris zich een beeld kan vormen van de wils(on)bekwaamheid van de testateur, is bij het passeren van het testament. Het passeren van een testament houdt in dat het door een notaris bekrachtigd wordt (nadat het op schrift is gesteld), doordat hij de akte ondertekent. Vervolgens bewaart de notaris het originele testament in de kluis, registreert hij de akte bij het Centraal Testamenten Register en geeft hij de testateur een gewaarmerkte kopie mee.

Het is voor een notaris niet altijd even gemakkelijk om de wilsbekwaamheid van een persoon te beoordelen. Daarom zijn er een aantal handvatten opgesteld in het Protocol wilsbekwaamheid. Daarnaast kan van belang zijn of de testateur al eerder een uiterste wil heeft gemaakt en wat deze inhoudt. Als de inhoud van het eerdere testament bekend is, kan de notaris vragen waarom de wijziging gewenst wordt. Bovendien betekent een eerder testament dat een andere notaris de testateur destijds wel in staat heeft geacht een geldige uiterste wil te maken. Dit zegt natuurlijk niet alles over de huidige toestand van de testateur, maar het kan wel een aanwijzing zijn. De notaris zal zich er echter van moeten overtuigen dat over de gewenste wijziging is nagedacht en dat er sprake is van een constante wens. Als dit zo blijkt te zijn, zal het standpunt van de testateur geëerbiedigd moeten worden. Uiteindelijk zal, wanneer niet sprake is van handelingsonbekwaamheid, de indruk van de notaris de doorslag moeten geven.

Belangrijk om te onthouden is echter dat het recht van ieder mens om een uiterste wil te maken zo fundamenteel is, dat de notaris slechts zijn medewerking mag weigeren wanneer duidelijk is dat de wil bij de testateur ontbreekt (in dat geval moet hij zelfs zijn dienst weigeren). Bij twijfel zal de notaris in de meeste gevallen het testament gewoon bekrachtigen vanwege dit fundamentele recht. Of de testateur zijn uiterste wil wel of niet heeft kunnen bepalen, zal in laatste instantie na het overlijden van de testateur door de rechter uitgemaakt moeten worden.

Heeft u hulp van een advocaat nodig bij een vergelijkbare issue? Neem contact op voor een intake.