Praktijkvoorbeeld: nalatenschap terugbetalen?

Een nalatenschap ontvangen betekent vaak dat er iets verdrietigs is gebeurd: iemand die u nabij stond is overleden. U heeft de keuze om de nalatenschap te aanvaarden waarschijnlijk weloverwogen gemaakt; u wilde eerst weten of u niet in de schulden zou eindigen. Na een heel proces heeft u dan eindelijk de erfenis ontvangen. En dan.. trekt iemand uw erfdeel plots in twijfel? Moet u geld terugbetalen? Kan dat dan?

Erfenis teruggeven

Zo stond er onlangs in PlusOnline een column van Meester Frank Visser met de titel ‘Een verloren erfenis’. Een verhaal vol plotwendingen, dat erin eindigde dat een vermeende erfgenaam rond de 6 miljoen moest teruggeven. Hoe kan het dat iemand een ontvangen erfenis weer moet teruggeven? 

Het verhaal

Een man blijkt de enige erfgenaam te zijn van zijn oom. De oom leek nogal een arme sloeber, maar blijkt toch zo’n 6 miljoen na te laten. Een aangename verrassing voor de man, die het geld goed kan gebruiken.

Dan meldt zich geheel onverwacht een man, die claimt de zoon van de oom te zijn. Hoe moet het nu verder?

Geen testament

De oom had geen testament. Bij afwezigheid van een testament bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. De wettelijke erfgenamen zijn onderverdeeld in groepen:

• Eerste groep: echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen.
• Tweede groep: ouders, broers en zussen.
• Derde groep: grootouders.
• Vierde groep: overgrootouders. 

Als er in een groep nog levende erfgenamen zijn, komen de volgende groepen niet aan bod. Als er helemaal niemand is, erft de Staat.

In dit verhaal ging de erfenis in eerste instantie naar een neef. Hoe kan dat?

Er waren blijkbaar geen personen uit groep één. Dus zo kwam de notaris in groep twee terecht. Er waren geen ouders meer, maar de man had wel een broer. Alleen was deze broer al overleden. De broer had wel een zoon, een neef van de overledene. Zo trad er plaatsvervulling op. De neef nam de plaats van zijn overleden vader in en kwam zo in aanmerking voor de nalatenschap.

De rol van de notaris

Er was geen testament. Het was dus niet op het eerste gezicht duidelijk wie de erfgenamen van de oom waren. De notaris zal dan een onderzoek instellen. Hij moet vaststellen wie de wettelijke erfgenamen zijn. Dit doet hij bijvoorbeeld door het BRP (Basisregistratie Personen) te raadplegen. Hierin kan hij informatie vinden over familierelaties, zoals wie de ouders, kinderen, broers of zussen zijn, et cetera. Hij kan ook eventuele familieleden vragen om een completer beeld te krijgen van de familierelaties.

In het geval van deze case vond de notaris bij zijn onderzoek alleen een neef. Op die manier werd de neef erfgenaam. Een nooit erkende zoon staat natuurlijk niet als zoon van de vader geregistreerd. En als andere familieleden niet weten dat hij een zoon had, dan is er verder niets dat de notaris nog kan doen.

Eens gekregen, altijd gekregen?

De neef werd als erfgenaam de eigenaar van de 6 miljoen. Toen meldde zich de zoon. Na DNA-onderzoek bleek hij inderdaad de zoon van de oom te zijn. Als zoon viel hij in groep 1 van wettelijke erfgenamen. In tegenstelling tot de neef, die in groep 2 zat. Groep 1 gaat boven groep 2. Hierdoor bleek de zoon recht te hebben op de volledige nalatenschap. 

Een zure appel voor de neef. Door het opduiken van een zoon, bleek dat hij de nalatenschap via ‘ongerechtvaardigde verrijking’ had gekregen. Hij bleek er uiteindelijk geen recht op te hebben. En die 6 miljoen die hij al had ontvangen? 

‘Hij die ongerechtvaardigd is verrijkt ten koste van een ander, is verplicht, voor zover dit redelijk is, diens schade te vergoeden tot het bedrag van zijn verrijking.’ 

(Boek 6 Artikel 212 lid 1)

U leest het al. De neef mocht de erfenis niet houden, deze ging naar de zoon van de overleden oom. Dit heet rechtsherstel. 

Andere redenen voor terugbetalen nalatenschap

In veel gevallen is er wel een testament aanwezig. Hierin heeft de overledene beschreven wie zijn erfgenamen zijn. Toch hoeft ook dit niet altijd bindend te zijn.

Er zijn verschillende redenen waarom erfgenamen (of juist geen erfgenamen) een testament zouden willen aanvechten. Bijvoorbeeld kinderen die menen dat hun ouder niet wilsbekwaam was op het moment van het opstellen van het testament. Of zij verdenken de nieuwe partner van het misleiden van hun ouder. Of zij zijn tekort gedaan, zij krijgen niet waar zij wettelijk recht op hebben (hun kindsdeel). 

Er zijn verschillenderedenen waarom iemand een testament wil aanvechten. Als de uitkomst positief is, kan dit voor de andere erfgenamen betekenen dat zij een deel van de ontvangen nalatenschap moeten teruggeven. 

Het aanvechten van een testament doet u niet zomaar. Wilt u hulp? Onze rekende erfrecht advocaat helpt u graag. Neem vrijblijvend contact op om de mogelijkheden te bespreken. 

Jan Damstra Erfrechtadvocaat

Mr Jan Damstra heeft meer dan 20 jaar ervaring als erfrechtadvocaat en vereffenaar. Hij deelt zijn kennis via Erfrechtshulp.nl.

See Full Bio

Erfrecht Vereffening Executeurs